Blog

Wat heb ík nou aan empathisch vermogen?

januari 9, 2023

empathisch-vermogen

Wat heb ik zelf eigenlijk aan mijn empathisch vermogen? Wanneer ik me niet makkelijk kan verplaatsen in de ander word ik als lomp of bekrompen bestempeld. Is het idee van empathisch ‘moeten’ zijn een sociaal gewenst concept?

Ik schrijf blogs omdat openheid een van mijn belangrijkste waarden is binnen mijn werk. Hiermee wil ik onder andere aantonen dat ik zoekende ben, graag reacties en input ontvang om zoveel mogelijk verschillende perspectieven te leren kennen. Maar ook omdat ik ervan overtuigd ben dat de uitwisseling van informatie of ervaringen ertoe kan leiden dat we verder komen. Empathisch vermogen is hierbij essentieel. Ik ben van mening dat je empathisch vermogen vergroot wordt door met een zo open mogelijke blik naar de wereld te kijken. Maar hoe?

Men zou moeten leren open te staan voor de ander, andere gebruiken en andere denkwijzen. In dat stukje ‘moeten’ leren zit een dubbeling. Enerzijds kan men het opvatten als ‘ik móét iets’, en anderzijds kan men het opvatten als ‘ik moet het nog leren’. Als we uitgaan van de tweede opvatting; ‘ik moet het nog leren’ zit daar een zachtheid in. Iets waar nog aandacht aan besteed kan worden, waar je tools voor nodig hebt en wat je kunt opbouwen en uitbreiden. Nu gaat het dus om iets leren om een ander te kunnen begrijpen of een ‘betere’ reactie te kunnen geven. Kunnen we daar zelf ook wat uit halen of is het iets wat we alleen voor de ander doen?

In 2019 begon mijn afstudeerjaar op de Hogeschool. De eerste 3 maanden van dat schooljaar zou ik naar Moengo, Suriname afreizen om het grootste festival van Suriname te organiseren. Ik zou gaan wonen in Moengo, een klein dorpje in het oosten van het land. Naast alle praktische voorbereidingen voerde ik vele gesprekken met mensen over de cultuur in Suriname. Doordat ik deze tevens zou onderzoeken kreeg ik, wat achteraf mijn allerbelangrijkste advies bleek te zijn, op mijn hart gedrukt om alles met een zo open mogelijke blik te bekijken. Dit betekende dat ik alles zou bevragen van wat ik zag of ondervond en het niet aan te nemen voor hoe het er in mijn ogen uit zag. Een abstract advies voordat ik vertrok maar gaandeweg zo waardevol en begrijpelijk. 

Een van de vele voorbeelden is dat het straatbeeld op veel plekken uit uitersten kan bestaan. Daarmee bedoel ik dat er naast mooie huisjes met goed onderhouden voorkomens ook een klein, veelal rommelig hutje kon staan. Laag, zonder vloer, deur of meubels. Alleen wat losse spullen. Vanuit een Westers perspectief zou men hiervan het verschil tussen vermogens kunnen zien. Ook ik heb de gedachte meerdere malen laten passeren over hoe naar het moet zijn als je niet eens een huisje/hutje hebt waar een deur in zit. Achteraf werd mij verteld dat er veel mensen zijn met zogenaamde ‘kookhuisjes’. In deze hutjes, waarvan ik dacht dat daar hele arme mensen zouden wonen werd gekookt. Alles open zodat het lekker door kan luchten en geen etenslucht in je huis.

Een ander voorbeeld is het taalgebruik in Suriname waar onder andere Nederlands gesproken wordt. Daardoor denk je dezelfde taal te spreken en elkaar te kunnen gebruiken maar een miscommunicatie zit in een klein hoekje. Enerzijds doordat sommige woorden een andere betekenis hebben dan dat het in Nederland heeft. Anderzijds doordat er in gebiedende wijs gesproken kan worden. Iets wat in Nederland geassocieerd wordt met bot en onaardig maar wat in Suriname absoluut geen bijbedoelingen heeft. 

Door me in deze omgeving te bewegen en mijzelf continu te bevragen, ‘hoor of ik zie ik wel wat het daadwerkelijk is of er bedoeld wordt’ zag ik de gelaagdheid in hele dagelijkse dingen. Iemand kan iets doen of zeggen waar een hele andere beweegreden achter zit dan dat dat bij mij zou zijn en door er niet direct vanuit mijn eigen referentiekader vanuit te gaan hou ik openheid voor deze andere mogelijkheden.

Terug in Nederland werd pas echt duidelijk welke ontwikkeling mijn empathisch vermogen had doorgemaakt. Het was veel meer vanzelfsprekend geworden om ergens niet direct een conclusie aan te hangen. De persoon voor me bij het stoplicht die ‘gefrustreerd’ op het knopje aan het drukken was kon gehaast zijn omdat hij zich had verslapen, een ochtendhumeur had maar misschien ook net een vervelend telefoontje hebben gehad met dat hij snel ergens naar toe moest komen. De vrouw die naar mij schreeuwde omdat ik nog snel even overstak was misschien geïrriteerd geraakt omdat ik al nummer vier was die dat deze ochtend vlak voor haar neus deed waardoor ze weer moest remmen. 

Als bijna vanzelf gingen al deze mogelijke opties door mijn hoofd waardoor ik zelf ook minder frustratiegevoelens ontwikkelde. De mogelijkheden zorgden voor ruimte die vervolgens zorgde voor empathie want ‘je weet niet vanuit waar de ander handelt’. 

Of empathisch vermogen mij zelf dus ook iets oplevert zou ik zeker zeggen, ja! Het geeft mij ruimte, openheid en lucht. Net hoe je het wil noemen. Daardoor leer ik ook veel meer van anderen. Door de beweegredenen van anderen te kennen kun je deze eventueel ook toepassen op je eigen dagelijkse zaken. Ook denk ik dat het trainbaar is. Je kunt jezelf leren en uitdagen om meer empathische te worden en vervolgens kan dat zorgen voor automatisch patroon van denken. Daarbij blijft het fijn voor de ‘ander’ doordat jouw reacties veelal meer gelaagd of minder oordelend zullen zijn. Een win-win situatie lijkt me!

Deel deze blog

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *