‘Ik wil geneeskunde studeren want ik word later orthopeed’
Als iemand mij vijf jaar geleden had kunnen vertellen dat de meeste verwachtingen waarvan ik denk dat anderen ze over mij hebben, eigenlijk mijn eigen verwachtingen zijn, had ik daar waarschijnlijk veel eerder afstand van kunnen nemen.
Ja, ik heb ze nog steeds die verwachtingen over mezelf. Ze zijn vaak heel kritisch en streng. Ze zorgen ervoor dat ik niet kan slapen of mij niet kan concentreren. Ook dagen ze mij uit en laten ze mij verder ontwikkelen en groeien.
Die verwachtingen, of ze nou streng of liefdevol, groot of klein zijn, we kennen ze allemaal. We worden er van jongs af aan blootgesteld en met name in onze schoolcarrière vliegen ze ons om de oren.
Denk je dat je een goed rapport krijgt? Wat ga je halen bij de cito toets? Jij gaat zeker net als je broer naar HAVO/VWO? Ik dacht dat jij een zorgopleiding zou gaan doen. Ga jij wel studeren? In de culturele sector kun je toch nooit aan een echte baan komen? Ik dacht wel dat jij het ver zou schoppen! Grappig dat jij toch daar terecht bent gekomen!
Die van mij heeft ook wat hobbels met de daarbij horende opmerkingen gekend. Als basisschoolleerling werd er pas laat ontdekt dat ik dyslexie heb en dat dat de reden was waarom ik niet altijd mee kon komen. Na een tweede keer groep 8 koos ik voor de MAVO waar ik de eerste twee jaar een voorbeeldige leerling was. Gedurende mijn pubertijd kon ik de kantjes ervan aflopen maar ik haalde mijn diploma in één keer.
Verrast was mijn omgeving toen ik koos voor een kunstopleiding in Amsterdam. Deze liep ik zonder al te veel gekke dingen door om vervolgens na 3 jaar ook daar met een papiertje de deur uit te lopen. Hoewel ik in mijn achterhoofd mijn omgeving hoorde zeggen dat een ‘wat meer praktisch beroep ook prima was’ en dat ‘ik er ook niks aan kon doen dat ik dyslectisch was’ besloot ik dat ik verder wilde studeren.
Na meerdere afwijzingen tijdens de auditierondes werd ik uiteindelijk toegelaten op de Hogeschool voor de Kunsten. Daar werd ik geconfronteerd met vele nieuwe verwachtingen. Over hoe een student van die opleiding zou zijn, persoonlijke eigenschappen en kwaliteiten en vaardigheden. Daarbij was ik 1 van de 15 die was toegelaten, wat ontzettend speciaal was en dus ook waargemaakt moest worden dat ik het waard was geweest. Deze unieke opleiding zou ervoor zorgen dat ik direct in het werkveld aan de slag zou kunnen, een groot netwerk zou hebben en een gewilde productieleider binnen de sector zou zijn.
Als ik daar nu op terugkijk denk ik ja, deze weg heeft mij zeker gebracht naar iets waarvan ik nooit had verwacht uit te komen, maar zeker niet in negatieve zin. Gedurende die weg heb ik mij daar vrijwel altijd een stuk negatiever over gevoeld. Nu zie ik in dat dit grotendeels te maken had met verwachtingen. De verwachtingen en aannames van jezelf en van anderen.
De verwachtingen die ik had over mezelf, over de ander en met name de verwachtingen die ik had over de verwachting die de ander over mij zou hebben. De confrontatie met vragen over bijvoorbeeld je schoolcarrière of keuzes die daarmee te maken hebben, zorgden ervoor dat ik veel heb getwijfeld aan mijzelf. Je kunt je afvragen of dit daadwerkelijk andermans verwachtingen waren of dat het die van mij waren die ik projecteerde op de ander.
De vragen die ik om mij heen hoorde bleven in mijn hoofd hangen doordat ik er een goed of fout aankoppelde. Ik moest net zoals mijn broer minimaal naar de HAVO want anders was ik toch minder? Ik kon niet alleen een MBO-diploma halen want had ik dan wel echt gestudeerd? En paste ik wel binnen die harde kunstensector, was ik wel goed, creatief, eigen, zelfbewust en kritisch genoeg om me in die wereld te mogen bewegen? En dat netwerk, was ik daarvoor niet te verlegen of te terughoudend om dat te kunnen onderhouden? Of dat iedereen zich een voor een inschreef bij de KVK om freelance klussen aan te nemen. Dat was toch niks voor mij? Daarvoor moet je toch die vlotte babbel hebben en de Amsterdamse theaters binnenlopen om vervolgens allerlei bekenden te zien die je vrolijk gedag zegt?
Vijf jaar geleden zou ik mezelf hebben meegegeven dat de enige die invloed heeft op verwachtingen en aannames, ikzelf ben. Ik kan me bewust zijn van mijn eigen verwachtingen, deze bevragen maar ook de eventuele verwachtingen van anderen over mij bespreekbaar maken of vooraf schetsen. Ook mijn verwachtingen naar anderen kan ik uitspreken en wat de eventuele uitkomst van bepaalde situaties zou kunnen zijn, kan ik mij op voorbereiden. Het bij de ander neerleggen zorgt vaak alleen maar voor frustratie en soms gevoel van afwijzing.
Onlangs gaf ik een workshop over verwachtingen van de overstap van student naar het werkveld binnen de opleiding die ik zelf ook heb gevolgd. Er ontstond een interessant groepsgesprek waarbij we in de kern elke keer uitkwamen op zelf de regie nemen, bewust zijn van eventuele gevolgen en het bij jezelf houden. Wat kan IK doen en niet wat had de ander, anders kunnen doen. Communiceren, vragen, observeren, analyseren en concluderen om deze vervolgens keer op keer bij te schaven. Want hoewel ik, en ik denk velen met mij dachten dat er een lineair pad voor ons uitgestippeld zou worden; de uitkomst hebben we niet altijd in de hand, maar de weg ernaartoe met betrekking tot onze verwachtingen kunnen we zo dynamisch maken als dat we zelf willen.